Komunizmi e përndjek ende Rusinë

14 Qershor 2022, 18:53, Blog Robert D.Kaplan

Vladimir Putin

Revista “Commentary” botoi në nëntorin e vitit 1979 një nga esetë më të rëndësishme të shekullit XX me titull “Diktaturë dhe standarde të dyfishta” nga Xhin J. Kirkpatrik, e cila do të bëhej ambasadore e presidentit Ronald Regan në Kombet e Bashkuara.

Regjimet autoritare të krahut të djathtë, shpjegoi ajo, kontrollonin vetëm levat e pushtetit, ndaj nuk ndërhynin në “ritmet e zakonshme” të shoqërive tradicionale; dhe nuk ishin as të prirur për revolucione. Kështu, ato i lanë të pandryshuara vendet e tyre.

Ndërkohë sistemet dhe ideologjia komuniste u përpoqën të rindërtonin shoqëritë, duke pretenduar “juridiksionin mbi gjithë jetën” e popujve të tyre. Për këtë arsye, gjatë dekadave në vazhdim i shkatërruan ato krejtësisht nga lart poshtë.

Edhe pse fokusi i Kirkpatrik ishin regjimet komuniste në Botën e Tretë, nuk mund të gjendet një shembull më i mirë për këtë sesa Rusia e sotme, një shoqëri e europianizuar vetëm në sipërfaqe, dhe që përjetoi më shumë se 70 vjet komunizëm.

Kur sistemi sovjetik më në fund u shemb në vitin 1991, rezultati nuk ishte stabiliteti, por një dekadë gati anarkie. Me një trashëgimi të tillë, tirania e Vladimir Putin erdhi në mënyrë organike. Putin është përshkruar me të drejtë si një fashist, për shkak të kultit të tij të personalitetit dhe sulmit të egër ultra-nacionalist ndaj Ukrainës.

Por meqë e djathta ekstreme dhe e majta ekstreme kanë ndarë gjithmonë ngjashmëri të çuditshme midis tyre sa u përket metodave të tyre të kontrollit dhe demonizimit të armiqve, është gjithashtu e vërtetë se Putin ka qenë sovjetik në stilin e tij të qeverisjes. Ai ka grumbulluar më shumë pushtet personal sesa çdo lider tjetër rus që nga koha e Josif Stalinit.

Shumë prej rusëve ishin vërtet naivë kur u shemb Bashkimi Sovjetik në vitin 1991, pasi menduan se komunizmin e kishin lënë pas në një të kaluar të pakthyeshme. Por 3 dekadat e fundit kanë rezultuar të jenë thjesht një fillim i rremë për Rusinë, për shkak se problemet e komunizmit janë ende me ne.

Revolucioni Rus nuk ishte një ngjarje e pashmangshme. Ai ishte produkt i shumë faktorëve të dobët dhe të rastësishëm. Sikur Car Nikolla II të kishte mbetur në pushtet, Rusia ka të ngjarë të kishte evoluar në një monarki kushtetuese vërtet jo të përsosur, por jo në monstruozitetin vrastar të 100 viteve të fundit.

Për t’u kthyer sërish tek eseja e Kirkpatrik, autoritarizmi i krahut të djathtë do t’i kishte

bërë Rusisë shumë më pak dëme sesa ai i krahut të majtë. Asgjë nuk e zbulon më mirë trashëgiminë sovjetike të Vladimir Putin sesa struktura dhe performanca e ushtrisë ruse gjatë luftës aktuale në Ukrainë.

Disa vite angazhim me forcat tokësore të SHBA-së, më mësuan se një ushtri perëndimore është ndërtuar rreth korpusit të saj të nënoficerëve: rreshterëve dhe tetarëve të ndryshëm, që u imponojnë trupave krenarinë por edhe disiplinën. Ushtria ruse që dërgoi Putin në Ukrainë, mezi kishte një trupë nënoficerësh.

Ky detaj nuk kishte shumë rëndësi për mercenarët dhe njësitë e forcave speciale që ishin angazhuar më parë në luftërat e vogla të zotit Putin. Por në kuadër të forcës së madhe konvencionale ruse në Ukrainë, mungesa e një korpusi të fortë dhe kompetent nënoficerësh ka qenë vendimtare.

Kjo është edhe arsyeja kryesore pse janë vrarë kaq shumë gjeneralë rusë. Në vend se të qëndrojnë në pjesën e pasme të frontit siç ndodh në një ushtri perëndimore, ata shkojnë në vijën e parë të frontit për të koordinuar lëvizjet, ndaj janë të pambrojtur. Një ushtri që është produkt i demokracisë perëndimore, e decentralizon vendimmarrjen sipas gradave. Ndërkaq, një ushtri që është produkt i një sistemi sovjetik nuk e bën këtë.

Një Rusi post-Putin nuk është aspak e afërt. Perëndimit do t’i duhet që të tregohet i durueshëm dhe mirëkuptues. Vetë Kirkpatrik ishte shumë e kujdesshme në lidhje me imponimin e demokracisë tek shoqëritë që kishin pak përvojë për të.

“Në Britaninë e Madhe, rruga nga Magna Carta tek Akti i Zgjedhjeve, dhe tek Ligjet e Reformës së Madhe së viteve 1832, 1867 dhe 1885, zgjati plot 7 shekuj”- shkroi ajo. Sa i përket historisë amerikane, ajo thotë se nuk ka ndonjë bazë më të mirë “për të besuar se demokracia vjen lehtë, shpejt apo edhe pa e kërkuar”.

Daniel Patrik Mojnihan na kujtonte se e vërteta thelbësore e konservatorizmi, është kultura dhe jo politika, ajo që përcakton suksesin e një shoqërie. Kultura ruse mbetet viktimë e një regjimi disadekadësh revolucionar i krahut të majtë, të ndjekur nga një variacion Putinian.

Degradimi i ushtrisë ruse reflekton forcat e errëta në shoqërinë dhe politikën ruse në përgjithësi, forca që ka të ngjarë të shfaqeshin në rastin e një boshllëku pushteti. Nëse humbja ushtarake e Putinit në Ukrainë do të shkaktojë trazira në Moskë, drama vetëm sa do të përshkallëzohet.

Një Rusi post-Putin do të vazhdojë të jetë sfida më e madhe gjeopolitike e Evropës, prandaj ne duhet të jemi të kujdesshëm për zgjidhjet e shpejta në shoqërinë apo politikën ruse. Por

për shkak se sjellja kafshërore e rusëve në Ukrainë, është pjesërisht rezultati përfundimtar i një shekulli ideologjie, nga ky përfundim rrjedh se një shkëputje nga kjo ideologji ofron shpresën më të mirë për të ardhmen.

Mund të vijë ende një ditë kur Perëndimit do t’i duhet që ta ndihmojë Rusinë. Kirkpatrik, diplomatja realiste gjithnjë shpresëdhënëse, e përfundoi kështu esenë e saj: “Idealizmi liberal nuk duhet të jetë identik me mazokizmin, dhe nuk duhet të jetë i papajtueshëm me mbrojtjen e lirisë dhe interesit kombëtar”.

Shënim:Robert Kaplan, anëtar i Institutit të Kërkimeve mbi Politikën e Jashtme, SHBA.

Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al