Çfarë është Ora e Apokalipsit?

31 Janar 2023, 08:41, Kuriozitete CNA

Më 25 janar mediat më të rëndësishme raportuan se një ekip shkencëtarësh rivendosi një orë. Ky akt mund të duket si diçka tejet e parëndësishme dhe e zakonshme për t’u raportuar.

Në fakt rëndësia e tij është e madhe. Ora në fjalë është “Ora e Apokalipsit” dhe ekipi i shkencëtarëve që merret me të përfaqëson Buletinin e Shkencëtarëve Bërthamorë. Po çfarë është në fakt kjo orë, dhe pse ka kaq shumë rëndësi?

U krijua në vitin 1947 si një metaforë

Në vitin 1947, Universiteti i Çikagos, deklaroi se bota po ndërgjegjësohej shumë mbi rreziqet e bombës atomike. Vetëm 2 vjet më parë, 2 armë të tilla ishin përdorur në luftë, në qytetet japoneze të Hiroshimës dhe Nagasakit, duke vrarë rreth 100.000 njerëz.

Çfarë është Ora e Apokalipsit?

Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik ishin në prag të hyrjes në një garë armësh bërthamore. Ndoshta si për ironi, ishin disa nga njerëzit përgjegjës për Projektin Manhatan, programi sekret i qeverisë amerikane që hodhi themelet për prodhimin e bombës bërthamore, ata që u angazhuan krijimin e Orës së Apokalipsit.

Jo të gjithë ata që punuan në atë projekt, e dinin se ai do të çonte në prodhimin e një bombë të fuqishme, e cila që do të përdorej kundër civilëve. Por edhe ata që e dinin, kishin dyshime nëse kjo gjë do të ndodhte vërtet.

Disa vjet pas hedhjes së bombave, një ekip shkencëtarësh formuan një grupim që synonte të edukonte publikun rreth rreziqeve të teknologjisë së armëve bërthamore, dhe kërcënimeve të tjera të krijuara nga njeriu për ekzistencën e përbashkët. Rezultati i asaj fushate ishte Ora e Apokalipsit, e cila kur u prezantua për herë të parë më vitin 1947, u caktua 7 minuta para orës 12 të mesnatës.

Në vitin 2007, në variabël u përfshinë edhe ndryshimet klimatike

Shkenca e klimës dhe ajo bërthamore janë dy gjëra krejtësisht të ndryshme. Megjithatë, të dyja fushat mbivendosen, sepse secila mund të sjellë fundin e njerëzimit. Prandaj në vitin 2007, Buletini i Shkencëtarëve Bërthamorë shtoi zyrtarisht ndryshimet klimatike në listën e faktorëve të rrezikut të shprehur në Orën e Apokalipsit.

“Duke pasur parasysh se ndikimi i katastrofës klimatike, mund të jetë i barabartë apo më i keq sesa lufta termonukleare globale, efektet e saj konsiderohen afërsisht po aq të rëndësishme në përcaktimin e orës”- deklaroi fizikanti i klimës i Universitetit të Oksfordit, Rejmond Pierhumbert. Por vlen të theksohet se buletini merr në konsideratë edhe çështje të tjera që janë kërcënim për njerëzimin, si teknologjia përçarëse apo keqinformimi.

Lëvizja e duarve

Që nga fillimi, akrepat e Orës së Apokalisit janë zhvendosur 29 herë. Pas herës së parë në vitin 1947, kur u caktua 7 minuta larg mesnatës, herën e dytë ndryshoi në vitin 1949, kur u zhvendos në 3 minuta, pas lajmeve se Bashkimi Sovjetik kishte nisur testet e armës së tij bërthamore.

Gjatë dekadave të ardhshme, ora u zhvendos edhe shumë herë të tjera, ndonjëherë duke qëndruar aty ku ishte për disa vite, si për shembull midis viteve 1953 (2 minuta) dhe 1960 (kur u zhvendos në 7 minuta). Koha më e largët që nga mesnata e saj metaforike, ishte në vitin 1991 kur u zhvendos në 17 minuta, menjëherë pas shembjes së Bashkimit Sovjetik.

Mirëpo atmosfera pozitive nuk zgjati shumë, dhe deri në vitin 1994 kjo ndryshoi në 14 minuta para “mesnatës”. Në vitin 2020, ora u zhvendos në 100 sekonda pak para mesnatës - më e afërta qenë ndonjëherë deri në atë kohë. E tillë qëndroi në vitet 2021- 2022. Këtë vit, ajo u zhvendos akoma më afër, vetëm 90 sekonda deri në mesnatë.

Vitit 2023:90 sekonda deri në mesnatë

Herën e fundit buletini i lëvizi akrepat e orës metaforike për të treguar se na ndajnë vetëm “90 sekonda deri në mesnatë”, më afër se kurrë ndonjëherë. Fjalia e parë shpjeguese e buletinit për lëvizjen e këtij viti e bën të qartë se kjo ndodh “kryesisht, edhe pse jo vetëm, për shkak të rreziqeve në rritje nga lufta në Ukrainë”.

Kjo luftë ka destabilizuar jo vetëm Evropën Lindore, por mund të evoluojë në një konflikt shumëkombësh, dhe në zemër të saj është Rusia, e cila në rastin është më të mirë një vend i paparashikueshëm. Moska ka bërë kërcënime të hapura për përdorimin e armëve bërthamore në këtë luftë.

Ndërkohë jashtë konfliktit Rusi-Ukrainë, ekziston fakti që njerëzimi nuk është afër fitimit të betejës kundër ndryshimeve klimatike sesa ishte një vit më parë. Kërcënimet biologjike mbeten po aty, dhe dobësitë e aftësisë së qeverive për t’u marrë me to, u bënë shumë të qarta gjatë pandemisë së Covid-19.

A ekziston një orë e vërtetë, fizike e fundit të botës?

Ora e Apokalipsit ishte, është dhe ka qenë gjithmonë një metaforë. Brenda saj nuk ka mekanizma që lëvizin dhe shënojnë sekondat, minuta dhe orët si në një orë të vërtetë. Prandaj kjo lloj ore nuk është një objekt që ju mund ta vendosni në raftin tuaj të librave. Aktualisht një e tillë ndodhen në Qendrën Keller të Universitetit të Çikagos. Por mund të ketë ardhur koha që të merret në konsideratë heqja e saj.

Shkencëtari Lorenc M.Kraus, që ka qenë disa vite pjesë e ekipit që merrte në konsideratë lëvizjet e akrepave të kësaj orës, e quajti atë një truk publicitar, edhe pse në përgjithësi të suksesshëm. Ai vëren se ora është joshkencore, dhe akrepat e saj lëvizin në bazë të politikave publike dhe jo shkencës. Po ashtu, Kraus e refuzon konceptin që ne jemi rrezikshëm shumë pranë mesnatës metaforike. “Në realitet, jemi rreth orës 12 të drekës dhe jo mesnatës”-thotë ai.

Përkthyer nga CNA.al