Si e manipulojnë magjistarët trurin e spektatorëve për të realizuar truket e tyre në skenë
Magjistarët kanë ekzistuar që në kohërat e lashta. Akti i ...
Sot miliona njerëz në mbarë botën përdorin alfabetin Breil për të lexuar dhe shkruar. Por përpara shkrimit Breil, njerëzit me probleme me shikimin, e kishin shumë të vështirë të mësonin sisteme të ndërlikuara. Derisa një adoleshent francez i shekullit XIX i quajtur Lui Breil ndryshoi gjithçka.
Po kush ishte Lui Breil? I lindur në vitin 1809 në një fshat të vogël në periferi të Parisit, Lui Breil mori emrin e mbretit të Francës. Nëna dhe babai, një prodhues i pajisjeve për kuajt, u dhanë emra mbretërorë të 4 fëmijëve. Kur ai ishte 3 vjeç, një aksident në punishten familjare e la të verbër.
I vogli ishte duke luajtur me një fëndyell, një mjet për të shpuar vrima në lëkurë, kur plagosi njërin nga sytë. Por infeksioni u përhap te të dy sytë dhe ia mori dritën e syve. Në moshën 10-vjeçare, Breil u largua nga shtëpia për në Institutin Mbretëror për Fëmijët e Verbër në Paris.
Ai fitoi një bursë për të studiuar në shkollë, ku mësoi greqishten dhe latinishten, por studioi edhe algjebër. I themeluar në 1786, instituti kishte pak burime financiare për nxënësit e tij.
Të rinjtë mësonin formën e shkronjave duke përdorur disa degëza, ndërsa kishte netë që shkonin në shtrat të uritur.
Megjithatë, Luis Breil shkëlqeu atje. Ai iu bashkua orkestrës së shkollës, ku u dallua në luajtjen në violonçel dhe organo. Arsimimi e ndihmoi të shpikte një sistem revolucionar komunikimi për personat me shikim të dëmtuar. Por Breil nuk ishte sistemi i parë i shkrimit për të verbrit.
Në fakt, Lui e bazoi sistemin e tij në një sistem tjetër të quajtur “shkrim nate”, krijuar nga Sharl Barbie, që synonte t’i jepte Francës avantazh në Luftërat Napoleonike. Falë sistemit me pika të Barbie, oficerët mund të lexonin edhe gjatë natës mesazhet që u vinin në vijën e frontit.
Por edhe sistemi i Barbie kishte paraardhës. Që në vitet 1600, studentët e verbër i mësonin shkronjat e tyre përmes prekjes. Mësuesit e gdhendnin alfabetin në dru, dhe nxënësit mësonin që t’i vizatonin. Por sistemi nuk i ndihmoi me leximin. Gjatë viteve 1760, Melani dë Salinjak mësoi të lexonte duke ndier thumbat e ngulur në një letër.
Ajo përdori një sistem të ngjashëm për të shkruar. Nëpërmjet prekjes lexonte edhe pianistja e verbër vjeneze Maria Tereza von Paradis. Por metoda e kushtueshme e thumbave, ishte e kufizuar kryesisht te të pasurit. Von Paradis frymëzoi Valentin Hoi të hapte shkollën e parë për të verbrit në vitin 1786.
Hoi përdori një alfabet të stampuar për të mësuar nxënësit. Por përparimi do të vinte falë një nxënësi të tij në atë shkollë: Lui Breil. Në vitin 1821, Sharl Barbier vizitoi Institutin Mbretëror për Fëmijët e Verbër. Ai u foli nxënësve për “shkrimin e natës”, që përdorte 12 pika.
Në mesin e audiencës ishte edhe Lui Breil. Pas takimit me Barbie, i riu vendosi të zhvillonte sistemin e tij. Në fillim, adoleshenti identifikoi një problem te sistemi i Barbie: ai ishte shumë kompleks. Kombinimet e ndryshme të pikave përfaqësonin tingujt dhe jo shkronjat, të cilat kërkonin 36 forma unike të përcaktuara jo nga pozicioni i pikave, por nga numri në secilën nga dy kolonat.
Ndërkohë nuk kishte shenja pikësimi. Ç’është më e keqja, rrjeti prej 12 pikash ishte shumë i madh për t’u lexuar me një gisht. Duke filluar nga mosha 13-vjeçare, Lui Breil krijoi sistemin e tij të shkrimit me pika. Në vend të 12 pikave, ai do të përfshinte 6 të tilla. Çdo karakter me 6 pika përmbante 2 rreshta me 3 pika.
Breil përdorte kombinime të ndryshme për të paraqitur shkronjat, numrat dhe shenjat e pikësimit. Në moshën 15-vjeçare, Breil ia tregoi sistemin e tij dr.Aleksandër Pinje, drejtorit të institutit. Ky i fundit u bë mbështetësi i tij kryesor, duke i inkurajuar studentët e tjerë të adoptonin sistemin e ri.
Lui Breil u diplomua në Institut dhe u bë mësues në vitin 1826. Ai iu përkushtua shkrimit Breil, duke botuar në vitin 1829 një libër mbi sistemin. I titulluar “Metoda e shkrimit të fjalëve, muzikës dhe këngëve të thjeshta me anë të pikave për përdorim nga të verbrit”, libri përfshinte udhëzime për muzikantët e verbër.
Më pas, Pier Fuko, një tjetër i diplomuar në atë institut, shpiku makinën e parë të shkrimit për të verbrit në vitin 1841. Sistemi Breil ishte popullor te studentët e verbër, por shumë mësues e vunë në dyshim sistemin. Kur Pinje dha dorëheqjen, drejtori i ri e ndaloi përdorimin e sistemit të Lui Breil.
Ai kishet frikë se nëse nxënësit e verbër mund të lexonin vetë me atë sistem, ata nuk do të kishin nevojë për mësues që shihnin normalisht. Lui Breil vdiq para përhapjes së sistemit të tij. Tuberkulozi i mori jetën në janarin e vitit 1852. Por para vdekjes së tij, Breil pa që instituti ku jepte mësim ta përqafonte sistemin e tij në vitin 1844.
Ditën e parë një i ftuar lexoi një poezi me zë të lartë, ndërsa një fëmijë i verbër e transkriptoi atë në sistemin Breil. Pastaj një fëmijë i dytë që nuk e kishte dëgjuar poezinë e lexoi në versionin Breil. Ajo provë vërtetoi dobinë e këtij sistemi, dhe në 1854, instituti e miratoi zyrtarisht.
Por sistemi që krijoi Lui Braille u përhap dalëngadalë përtej Parisit. Përtej Atlantikut, në Shkollën Perkins për të Verbërit në SHBA, studentët mësonin me një sistem shkrimi me letra me vrimë. Por studentët nuk mund të lexonin çfarë shkruanin. Po pse pati kaq sukses shkrimi Breil?
Sepse të rinjtë e verbër anembanë globit e miratuan atë, duke i bindur përfundimisht mësuesit se ai ishte më mirë se gjithë alternativat e tjera. Lui Breil pa një qëllim më të madh te shpikja e tij. Ai i tha në një rast një mikut të tij: “Ne të verbrit s’kemi nevojë për keqardhje, dhe as të na kujtohet se jemi të pambrojtur. Ne duhet të trajtohemi si të barabartë, dhe komunikimi është mënyra se si mund ta arrijmë këtë”.
Magjistarët kanë ekzistuar që në kohërat e lashta. Akti i ...
I vlerësuar shumë për vetitë e tij estetike dhe metalurgji...
Në fillimin e viteve 1950, kur po “nxehej” Lufta e Ftohtë ...
A e keni menduar ndonjëherë se qenit tuaj i mungon vetëm t...
Duket si një pjesëz e shkëputur nga filmat më mbresëlënës ...
Shumica e fëmijëve duan të vizatojnë. Por Andres Valencia ...
Tatuazhet janë bërë një pjesë e përhapur e kulturës në bot...
Për të parashikuar se çfarë do të ndodhë me 215,000 akulln...
A keni provuar ndonjëherë një frut që vlen qindra mijëra e...
Një kometë e zbuluar së fundmi do të shfaqet së shpejt...
Në Shtetet e Bashkuara, numri i njerëzve që flasin një...
Fotografë të natyrës nga e gjithë bota sollën përmes fotog...
Mësoni disa fakte për kufijtë më të pazakontë në vende të ...
Linja ajore "Frontier" ka ofruar një udhëtim falas për...
A keni parë ndonjëherë një foto të dikujt dalë shumë v...
Danuri, sonda e parë hënore e Koresë së Jugut ka dërguar f...
Dorëshkrimi më i madh mesjetar ekzistues, Codex Gigas,...
Një shi meteororësh pritet të bjerë mbrëmjen e sotme. ...
1. Mosplanifikimi Shumë goca mendojnë se ju doni të d...
Londra është shtëpia e disa prej stdiumeve më të njohu...
Ekspertët e opozitës, në materialet e tyre hulumtuese,...
CNA denoncoi rreth një muaj më parë se zyrtarët e bash...
Mariglen Qato, drejtori i Erion Veliajt, i arrestuar këtë ...
Një qytetare u ankua në Fiks Fare se, pasi bëri një vizitë...
Në sitën e vetting-ut ka ngecur një tjetër proku...
Kolegji i Posaçëm i Apelimit ka shkarkuar një tjetër proku...
Pasuritë e gjyqtarëve dhe prokurorëve kaluan në një pr...
Komisioni i Pavarur i Kualifikimit shkarkoi këtë të hënë n...
Policia ka dalë me një njoftim zyrtar në lidhje me atentat...
Në zbatim të ligjit Nr. 10 192, datë 03.12.2009, “Për Para...
Avokati Andrea Zotaj, pjesë e Dhomës së Avokatisë në Gjiro...
Një apartament është përfshirë nga flakët pasditen e kësaj...
Ditën e premte vendi ynë do të vijojë të ndikohet nga kush...
Ditën e enjte vendi ynë do të vijojë të ndikohet nga kusht...
Institucionet e menaxhimit të shëndetit publik u vunë ...
Për ditën e mërkurë vendi ynë do të vijojë të jetë nën...
Në kuadër të rotacionit të madh në postet diplomatike ...
Që në muajin shkurt dyqanet në Gjermani janë të mbushura m...
Një tërmet me magnitudë 5.9 e shkallës Rihter ka godit...
Ish-senatori amerikan Joe Lieberman, i cili ishte shumë pr...
Mbrëmjen e kësaj të mërkure është transmetuar premiera “Ti...
"Mësonjëtorja e dytë Shqipe" pas Korçës është hapur në Pog...
Berti ka qënë shoku im më i mirë. Edhe më i ngushtë paçka ...
Gjergji ka konkuruar në një nga festivalet të këngës së le...
Deficiti i llogarisë korrente preku vlerën më të ulët hist...
Sot, më 29 mars 2024, në tregun valutor, dollari amerikan ...
Kredia e re për ekonominë u rrit me ritme të larta edh...
Muaji shkurt nuk ka qenë i mbarë për kursimet e depozituar...