Kush e zbuloi Amerikën?/ Kolombi është vetëm një pjesë e historisë

30 Tetor 2022, 14:08, Kuriozitete CNA

Kush e zbuloi Amerikën?/ Kolombi është vetëm një

Shumë njerëz kanë lexuar dhe u është thënë Amerika u zbulua nga Kristofor Kolombi në vitin 1492. Madje çdo muaj tetor festohet “Dita e Kolombit”. Por historia e vërtetë e zbulimit të Amerikës është disi më e ndërlikuar. Po kush e zbuloi Amerikën?

Përgjigja e shkurtër është askush! Përpara se Kolombi dhe eksploruesit e tjerë evropianë të mbërrinin në Amerikën e Veriut, toka ishte e pushtuar tashmë nga banorët origjinalë, indigjenët. Pra para mbërritjes së Kolombit në vitin 1492, në Amerikë banonin më shumë se 60 milionë njerëzve.

Vetëm një shekull më vonë, ky numër ra në 6 milionë. Çdo komb apo komunitet indigjen kishte kulturën dhe qeverisjen e tij unike, dhe mbështeste jetesën e anëtarëve tij me sisteme komplekse të sigurimit të ushqimit, përfshirë bujqësinë, rritjen e bagëtive, gjuetinë dhe grumbullimin.

Disa ishin nomadë ndërsa të tjerët ndërtuan vendbanime të përhershme, shpesh duke u angazhuar në rrjete tregtare në distanca të gjata. Në vitin 1960, një vendbanim vikingësh u zbulua në Njufaundlend të Kanadasë, i cili vërtetoi se evropiani i parë që zbarkoi në Amerikë ishte udhëheqësi i vikingëve Leif Erikson, mbi 500 vjet përpara se zbarkimit të Kolombit.

Po as vikingët nuk ishin të huajt e parë që ndërtuan një vendbanim në Amerikën e Veriut, dhe nuk do të as ishin të fundit. Kur mbërritën atje, gjetën njerëz indigjenë që e kishin quajtur atë tokë shtëpinë e tyre prej mijëra vjet. Sot shkenca ka vërtetuar se këta njerëzi ka të ngjarë të ktë shkuar në Amerikën e Veriut duke kaluar nëpër Ngushticën e sotme të Beringut, që në atë kohë ishte një rrip toke që lidh sot Rusinë moderne dhe Alaskën.

Ura tokësore ekzistoi 30.000 vjet më parë gjatë Epokës së Akullnajave, para se të fundosej nga ujërta e Oqeanit Arktik. Askush nuk e di saktësisht se kur këta kolonë të parë kryen migrimin e madh mbi Urën e Tokës së Beringut.

Por studimet gjenetike kanë treguar se njerëzit e parë që kaluan atë rrip toke u izoluan gjenetikisht nga paraardhësit e tyre në Azi afërsisht 20.000 vjet më parë. Arkeologët besojnë se një nga grupet e para të mëdha indigjene në Amerikë ishte populli Paleoindian-Klovis.

Pas mbërritjes në Amerikën e Veriut, ata u vendosën në të gjithë Amerikën Veriore, Qendrore dhe Jugore. Studimet e ADN-së tregojnë se 80 për qind e popujve indigjenë që jetojnë në Amerikë sot janë pasardhës të drejtpërdrejtë të Klovis. Ndërsa shkenca sugjeron një teori mbi origjinën, është e rëndësishme të pranohet se çdo kulturë indigjene ka historinë e saj të origjinës.

Kush e zbuloi Amerikën?/ Kolombi është vetëm një

Shumë grupim etnike si Anishinaabe, besojnë se kanë jetuar në tokat e tyre tradicionale në Amerikën e Veriut që nga kohra të lashta, pasi njeriu i parë, Gitshi Manitu zbriti në Tokë.

Me kalimin e kohës, njerëzit e hershëm zhvilluan mjete dhe metoda më të sofistikuara për gjuetinë, ndezjen e zjarrit, ndërtimin e strehimoreve dhe mbrojtjen e komuniteteve të tyre.

Shumë prej këtyre mjeteve si veglat prej guri, janë zbuluar nga arkeologët dhe tregojnë historinë se si ndryshoi secili grup me kalimin e kohës. Gjatë shekujve XV-XVI, vendet evropiane sponsorizuan ekspedita të panumërta me shpresën se eksploruesit mund të gjenin dhe pretendonin toka të pazbuluara të pasura me burime natyrore.

Portugezët ishin protagonistët më të hershëm të Epokës së Zbulimeve. Duke filluar nga viti 1420, anije të vogla portugeze lundruan përgjatë bregut afrikan duke transportuar erëza, ar, madje edhe skllavër nga Afrika në Evropë. Vendet e tjera evropiane, duke përfshirë Spanjën, filluan ta vënë re suksesin e Portugalisë.

Kristofor Kolombi besohet të ketë lindur në Xhenova të Italisë në vitin 1451. Djali i një tregtari leshi, ai nisi fillimisht punë në një anije tregtare që kur ishte adoleshent, dhe lundroi në det deri në vitin 1476 kur piratët sulmuan anijen e tij. Kolombi arriti të notonte në breg mbi një copë druri të mbetur nga anija e mbytur.

Më pas shkoi në Lisbonë të Portugalis, ku filloi të studionte astronomi, hartografi dhe lundrimin. Nga fundi i shekullit XV, eksploruesit po përpiqeshin të gjenin rrugë të reja

për të shkuar nëpërmjet detit në Lindjen e Largët me ujë. Udhëtimi në rrugë tokësore ishte shumë i gjatë dhe shumë i rrezikshëm.

Rruga e Mëndafshit ishte e mbushur me ushtri armiqësore dhe kriminelë shumë të rrezikshëm. Eksploruesit portugez arritën të shkonin në lindje duke lundruar përgjatë bregut të Afrikës Perëndimore dhe rreth Kepit të Shpresës së Mirë. Por Kolombi kishte një ide të ndryshme:të lundronte në perëndim përtej Atlantikut.

Ideja e tij do të kishte funksionuar po të mos ishte për llogaritjet e gabuara matematikore,

që sollën dështimin e tij. Planet e Kolombit u injoruan deri në vitin 1492, kur monarkët spanjollë Ferdinandi i Aragonës dhe Izabela e Kastiljes u interesuan për të. Familja mbretërore dhe eksploruesi i etur donin që të përfitonin reciprokisht nga ekspedita.

Kolombi do të merrte famën dhe pasurinë që dëshironte gjithmonë, ndërsa Ferdinandi dhe Isabella mund të grumbullonin produkte të reja dhe të eksportonin katolicizmin në Botën e Re.

Më 3 gusht 1492, Kolombi u nis me një ekuipazh dhe tre anije:Nina, Pinta dhe Santa Maria. Më 12 tetor, ai vuri re një topkë, për të cilën besonte se ishte Inditë Lindore. Në fakt ishte ishulli që sot njihet si San Salvador në Bahamas. Gjatë disa javëve të ardhshme, Kolombi dhe ekuipazhi i tij lundruan nga ishulli në ishull në të gjithë Karaibet duke kërkuar ar, argjend, perla, erëza dhe çdo mall tjetër me vlerë që mund të merrni me vete.

Ai u kthye në Spanjë si një hero. Në fillim të viteve 1500, ai u rikthye disa herë në Amerikën e Veriut duke shpresuar të “zbulonte” më shumë burime. Gjatë këtyre ekspeditave, Kolombi dhe ekuipazhi i tij sulmuan pamëshirshëm indigjenët që jetonin në Botën e Re, duke vjedhur burimet e tyre të fituara me vështirësi, duke rrëmbyer gratë e tyre dhe duke i skllavëruar për t’i kthyer në Spanjë si provë e arritjeve të Kolombit.

Përkthyer dhe përshtatur nga CNA.al