Ndahet nga jeta arkitekti i njohur korçar

13 Shkurt 2023, 16:15, Kulturë CNA

Ditën e sotme është ndarë nga jeta në moshën 89-vjeçare arkitekti, shkrimtari, përkthyesi i njohur, Petraq Kolevica.

Lajmin e bëri të ditur Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës, UPT, në Tiranë.

Deklarata e plotë e Fakultetit të Arkitekturës dhe Urbanistikës

Në me pak se 3-4 vite pas përfundimit të studimeve të larta, u dallua mes arkitektëve shqiptarë. Ende i ri botoi përkthimin e “Demoni” të Lermontovit, çka e solli pranë rretheve letrare dhe artistike të kohës. Bota e librave për të ishte po aq e afërt sa dhe bota e projektimit. Ky ka qenë ndoshta motivi I suksesit të tij në projektimin e ndërtesës së “Bibliotekës” në qytetin e Korçës.

Fillimi i viteve 70-të ishte koha kur Z.Kolevica ishte në kërkim të gjuhës së përkryer në arkitekturë. E karakterizuar si periudha e “Liberalizimit Intelektual” dhe me më pak censurë, ajo mundësoi krijimtarinë e arkitektit drejt parimeve të modernizmit, si rryma dominuese në arkitekturën botërore të atyre viteve. Projekti i Kolevicës – shkruan arkitekti Naum Mara për Objektin Biblioteka e Korçës mund të qëndronte dinjitoz në çdo qytet europian të madhësisë së Korçës të asaj kohe. Për here të parë në arkitekturën shqiptare aplikohej në një objekt social-kulturor, një arkitekturë kaq racionale dhe e proporcionuar në të njëjtën kohë, ndriçimi natyral nga lart, planimetria e lirë dhe një fasadë e gjitha e punuar në basoreliev. Hapësira e “Hollit të Librave” ishte hapësira më moderne, më transparente, e projektuar me një gjuhë arkitekturore të pastër, lakonike, ku mernin pjesë “soletat kesone” të aplikuara për herë të parë, në qytetin e Korcës.

Çka tregon qartazi se Z.Kolevica bëri më të mirën e tij si arkitekt, duke na dhuruar një “botë librash”, botën e tij.

Para e më pas këtij objekti ikonik për modernizmin Shqiptar, vetëm për një periudhë të shkurtër 20 vjeçare ai do të projektojë vepra të shkëlqyera, që edhe pse të kushtëzuara nga një kohë kursimi financiar e censure ideologjike, do të mbartin brenda minimalizmit të tyre, shpirtin romantik e poezinë e këndit të drejtë të shprehur në fasada e linja Bauhauziane. Në listën e gjatë të projekteve spikatin veç të tjerash edhe objekte banimi si, pallati në Bllok e në rrugën e Ambasadave, apo ai prapa Bankës së Shqipërisë në Tiranë, të cilët sëbashku me katër objekte të tjerë në Korçë, prej dekadash janë kthyer në shembuj të bukur të kësaj tipologjie në Shqipëri.

Objekte të projektuara e ndërtuara:

Në Tiranë

1. Godina e Sanatoriumit (1958 – 1959)

2. Banesa pranë ish Kinema “Partizani” (1958 – 1959)

3. Blloku i banesave prapa Bankës Kombëtare (1960 – 1962)

4. Godine banimi në hyrje të ish Bllokut (vitet 60′)

5. Ndërtesa e Institutit të Kërkimeve Veterinare në zonën e “Kinostudios” (vitet 60′)

6. Bashkëautor në ekspozitën “Shqipëria Sot” (1971)

7. Ish Agjensia Ajrore Kineze në Bulevardin “Zogu i Parë” (1973 – 1975)

8. Bllok banese për diplomatët në rrugën “Skënderbej” ndryshe “Rruga e Ambasadave” (1974)

9. Bashkëautor në projektimin e Muzeut Historik Kombëtar (1977 – 1981)

Në Korçë

10. Bllok banesash pranë stadiumit

11. Bllok banesash pranë kinema “Morava” Shkolla 12-Vjeçare (1963)

12. Shtëpia e Oficerëve

13. Ndërtesa e parë 7 Katëshe në Shqipëri në hyrje të Korçës

14. Bibloteka “Thimi Mitko” (1975)

Çmime e dekorime

Urdhër Pune i Klasit II, 7 Maj 1983

Çmimi i Republikës shkalla III, 17 Nëntor 1984

Dekorim “Mjeshër i Madh” nga ish Presidenti z. Alfred Moisiu

Dekorim “Qytetar Nderi” nga z. Gjergji Mero dhe z. Robert Damo

Kurora e Poezisë, viti 2004

Në vitet në vazhdim ndër debateve të vazhdueshme me Enver Hoxhën dhe kastën politike të asaj kohe, puna e tij censurohet dhe më pas dërgohet të punojë si teknik ndërtimi në Valias. Qysh ndër ato vite ai nuk do të ushtrojë në vazhdim profesionin e arkitektit, por nuk do të heqë dorë asnjëherë nga të shkruarit, pasioni i tij i dytë. Si pjesë e trashëgimisë së tij në publicistikë janë një mori artikujsh mbi arkitekturën, urbanistikën e jo vetëm. Jetën e tij si arkitekt dhe inxhnier ndërtimi e ai e ka përmbledhur në librin biografik “Arkitektura dhe Diktatura”, ndërkohë që pasionin e tij mbi letërsinë e përkthimin në një seri librash poetikë.

Si një arkitekt i cili u shpreh gjithmonë publikisht për shqetësimin e tij profesional, ai mbetet në memorjen kolektive një antikonformist jo thjesht duke përkufizuar rezistencën e tij intelektuale ndaj Diktaturës, por njëkohësisht edhe antikonformizimin po aq të lidhur ngushtë me arkitekturën dhe zhvillimin urban të qyteteve.

Jeta profesionale, talenti, kultura e gjithanshme dhe përgjegjesia e lartë profesionale e Petraq Kolevicës, na fton ne që ta ndjekim dhe ta nderojmë në historinë e arkitekturës si një pasuri e integritetit kulturor e qytetar.

Kolevices nga SHASH i eshte dhene çmimi “Mjeshtër në Arkitekturë” me date 30.10.2019, si dhe Opera Omnia Distinction ne SHARE Tirana 2020.