Si mund të heqim dorë nga një zakon i keq?
Të gjithë njerëzit formojnë zakone, pra sjellje të cilat i...
Kthjelltësia në çastet e fundit të jetës, është një fenomen që shihet në mesin e pacientëve me sëmundje terminale, ku ata përjetojnë një fluks të papritur energjie, vigjilencë dhe vetëdijeje përpara vdekjes. Në serialin famshëm amerikan “Grey’s Anatomy”, ky fenomen quhet “The Surge” (Dallga), dhe i tillë është momenti kur Mekstemi sheh vdekjen me sy pas një aksidenti ajror gati fatal.
Por në atë episod, Mark Sloan përjeton një ripërtëritje të habitshme fizike, dhe fillon të jetë shumë i kthjellët mbi faktet kryesore të jetës së tij dhe rrugëtimin që e pret. Kthjelltësia i jep atij mundësinë për të udhëzuar mjekët dhe infermierët se si të kujdesen për të deri në fund të jetës, përpara se të bjerë në një koma të pakthyeshme.
Është një histori tronditëse e frymëzuar nga ngjarje të vërteta, të dëshmuara nga punonjësit e spitalit, por edhe familjarët e shumë njerëzve me sëmundje terminale. Ne e dimë që kjo gjë ndodh, por çfarë është në fakt kthjelltësia mendore para vdekjes dhe pse ndodh ajo?
Çfarë është në thelb kjo dukuri? Dr.Majkëll Nahm, një biolog që po merret prej disa kohësh me studimin e këtij fenomeni, e përkufizoi atë në një artikull të botuar në “Journal of Near-Death Studies” si “një rishfaqje e aftësive mendore normale ose të forcuara në mënyrë të pazakontë tek pacientët e shurdhër, të pavetëdijshëm apo të sëmurë mendorë pak para vdekjes, përfshirë një rritje të konsiderueshme të humorit dhe dashurisë shpirtërore, apo aftësinë për të folur në një mënyrë të pazakonshme shumë shpirtërore, dhe me një ngazëllim të paparë më herët”.
Nahm është një nga ekspertët më të njohur në kërkimet mbi këtë dukuri, dhe bashkautor i një rishikimi të rëndësishëm të vitit 2009 të raporteve të kthjelltësisë mendore para vdekjes tek jo pak njerëz, së bashku me Brus Grejson.
Hulumtimi i tyre zbuloi se ky fenomen jo vetëm që i rikthen njerëzit e sëmurë në një gjendje të shkëlqyer fizike dhe mendore. Por ai vërehet edhe tek njerëzit me sëmundje mendore, të cilët bëhen asimptomatikë të gjendjes së tyre specifike pak kohë para vdekjes.
Kjo dukuri ende misterioze, ka bërë që tek njerëzit që kishin jetuar me çmenduri për vite të tëra, të rishfaqen funksionet njohëse të mëparshme, vetëm për të vdekur disa kohë më pas.
Po sa kohë para vdekjes mund të ndodhë kjo dukuri?
Hendeku midis kthjelltësisë dhe kohës së vdekjes, ka shkaktuar debat rreth emrit të fenomenit. Disa kërkime e kanë pagëzuar me emrin “kthjelltësi paradoksale”, për shkak të faktit se gjendja e qartësisë mendore mund të fillojë në orë, ditë, javë apo edhe disa muaj më parë para momentit të vdekjes.
Me parametra të tillë të paqartë, dikush mund të vërë në dyshim vlefshmërinë e fenomenit. Por siç thotë dr.Bazil Eldadah nga Instituti Kombëtar i Plakjes për “The Guardian”, kërkimet paraprake thonë se kjo lloj kthjelltësie është reale, dhe madje mund të jetë e zakonshme. “Mendoj se është e sigurt të thuhet se ky fenomen ekziston, dhe ka të ngjarë të ekzistojë më shpesh nga sa presim, apo nga sa do të kishim besuar”- shprehet ai. Por pse ndodh? Sipas një studimi të vitit 2009, rastet historike të kësaj kthjelltësie u shpjeguan si pasoja të mënyrës se si ndryshon fiziologjia e trurit tonë kur një njeri është duke vdekur, edhe pse mungojnë shpjegimet e hollësishme për ta mbështetur këtë.
Është një fenomen veçanërisht i çuditshëm për t’u shpjeguar, siç shihet edhe te pacientët, funksioni i trurit i të cilëve konsiderohet i dëmtuar në mënyrë të pakthyeshme nga sëmundjet, si në rastin e Alzheimerit. Atëherë, si është e mundur që kujtimet në dukje të fshira të bëhen sërish të aksesueshme për të sëmurin?
Për momentin, përgjigjja është se ne nuk e dimë. Dëshmitë mbi kthjelltësinë në momentet e fundit të jetës, kanë bërë që shumë njerëzit të kapërcejnë sëmundjet dhe dëmtimet e trurit si absceset, goditjet në tru dhe tumoret, duke rikujtuar ngjarje dhe njerëz që mendohej se personi në fjalë i kishte harruar.
Ndër disa nga rrëfimet më të pabesueshme është historia e një vajze të re të quajtur Ana Ehmer raportoi Xhesi Bering për” Scientific American”. Ajo ishte me aftësi shumë të kufizuara që nga lindja, dhe më vonë u mbajt në një azil ku përjetoi shumë infeksione, midis tyre meningjit në formë të rëndë që i dëmtoi shumë trurit.
Por pavarësisht gjithë kësaj, dhe pavarësisht se nuk kishte mësuar kurrë të fliste, ajo u dëgjua duke kënduar me vete në gjysmën orën e fundit të jetës. Nahm thotë se nëse kjo lloj kthjelltësie mund të sjellë një lehtësim kaq të thellë të çrregullimeve mendore para vdekjes, kuptimi i mekanizmave të saj mund të jetë vendimtar në “zhvillimin e terapive të përmirësuara, dhe për një kuptim më të mirë të aspekteve të pazgjidhura të njohjes dhe përpunimit të kujtesës”.
Të gjithë njerëzit formojnë zakone, pra sjellje të cilat i...
Në vitin 1995, një adoleshent nga Miçigani në SHBA i q...
Njeriu më i moshuar që dihet se ka jetuar në botë isht...
Nëse jeni një i ri që po mendon ende se çfarë duhet të bëh...
Mëngjarashë quhen ata njerëz që shkruajnë me dorën e majtë...
Unë i kam pasur gjithmonë fiksim hartat. Fëmijëria ime kal...
Skenari më i keq i klimës së këtij shekulli nuk është ngro...
Nëse do t’ju kërkohet të ecni diagonalisht nëpër një fushë...
Edhe pse teknologjia e re dhe kërkimet e avancuara, e kanë...
Disa njerëz shqetësohen se teknologjia është shumë e p...
Nëntori vjen gjithmonë i lagësht në Tiranë. E bashkë me të...
Faktet rreth jetës së Napoleon Bonapartitm arritjet e tij ...
Shteti ishullor i Qipros është i ndarë prej më shumë se 50...
Historia e mbijetesës së familjes Shtermer ishte e panjohu...
Termi “oligark” është bërë shumë i zakonshëm që nga fillim...
Njerëzit u nënshtrohen operacioneve plastike për një sërë ...
Një studim i tillë nuk mund vinte në një kohë më të përsht...
Një nga puthjet më të famshme në histori, nuk është midis ...
A do t’iu dukej e çuditshme nëse unë do të refuzoja të...
Kablloja e linjës “THE ASIA-AFRICA-EUROPE-1 INTERNET” ...
CNA denoncoi rreth një muaj më parë se zyrtarët e bash...
Mariglen Qato, drejtori i Erion Veliajt, i arrestuar këtë ...
Një qytetare u ankua në Fiks Fare se, pasi bëri një vizitë...
CNA denoncoi dy ditë më parë propagandën e kryebashkiakut ...
Në sitën e vetting-ut ka ngecur një tjetër proku...
Kolegji i Posaçëm i Apelimit ka shkarkuar një tjetër proku...
Pasuritë e gjyqtarëve dhe prokurorëve kaluan në një pr...
Komisioni i Pavarur i Kualifikimit shkarkoi këtë të hënë n...
Në zbatim të ligjit Nr. 10 192, datë 03.12.2009, “Për Para...
Avokati Andrea Zotaj, pjesë e Dhomës së Avokatisë në Gjiro...
Një apartament është përfshirë nga flakët pasditen e kësaj...
Gjykata ka lënë në burg ish-policen e burgjeve, D.H., e ci...
Ditën e premte vendi ynë do të vijojë të ndikohet nga kush...
Ditën e enjte vendi ynë do të vijojë të ndikohet nga kusht...
Institucionet e menaxhimit të shëndetit publik u vunë ...
Për ditën e mërkurë vendi ynë do të vijojë të jetë nën...
Një tërmet me magnitudë 5.9 e shkallës Rihter ka godit...
Ish-senatori amerikan Joe Lieberman, i cili ishte shumë pr...
Nju Jork – Ish Presidenti Donald Trump kritikoi të mërkurë...
Për herë të parë prej 27 vjetësh, qeveria e Shteteve të Ba...
Mbrëmjen e kësaj të mërkure është transmetuar premiera “Ti...
"Mësonjëtorja e dytë Shqipe" pas Korçës është hapur në Pog...
Berti ka qënë shoku im më i mirë. Edhe më i ngushtë paçka ...
Gjergji ka konkuruar në një nga festivalet të këngës së le...
Sot, më 29 mars 2024, në tregun valutor, dollari amerikan ...
Kredia e re për ekonominë u rrit me ritme të larta edh...
Muaji shkurt nuk ka qenë i mbarë për kursimet e depozituar...
Programi i “Transportit Hekurudhor” kishte 4.1 miliard...