Kriza energjetike shtyn BE-në të kërkojë lidhje të ngushta me Azerbajxhanin

31 Maj 2023, 09:03, Kosova & Bota CNA

Kriza energjetike shtyn BE-në të kërkojë lidhje të

Foto ilustruese

"Që nga fillimi i luftës së Rusisë, ne kemi vendosur t'i kthejmë shpinën karburanteve fosile ruse dhe të diversifikohemi drejt partnerëve të besueshëm të energjisë."

Komentet e Ursula von der Leyen në dhjetor të vitit të kaluar erdhën me nënshkrimin e një marrëveshjeje për ndërtimin e një kablloje të re nëndetëse nën Detin e Zi, një kabllo që supozohet se do të lejojë Azerbajxhanin dhe Gjeorgjinë të furnizojnë me energji elektrike të gjelbër tregjet hungareze dhe rumune.

Pavarësisht tonit të drejtpërdrejtë dhe sfidues të komenteve të presidentit evropian, ekspertët thonë se buja që ka shoqëruar të ashtuquajturin projekti i Kabllit të Detit të Zi hedh poshtë çështjet e mëdha që rrethojnë nismën. Kryesorja midis tyre është kosto-efektiviteti i tij dhe realizueshmëria aktuale e qëllimeve mjedisore të deklaruara.

'Akullnajat po pakësohen'

Aktualisht, më shumë se 90% e energjisë së Azerbajxhanit vjen nga burime jo të rinovueshme, duke pasur parasysh se fermat e erës në Detin Kaspik që duhet të ushqejnë kabllon e mundshëm nuk ekzistojnë ende. Është folur për shfrytëzimin e mundshëm të potencialit hidroenergjetik të Gjeorgjisë, por ambientalistët vendas paralajmërojnë se kapaciteti i vendit ka qenë prej kohësh i mbivlerësuar.

"Shoqëria civile dhe media luftojnë për të mbijetuar"

Kritikë të tjerë të nismës janë përqendruar në atë që perceptohet si një element hipokrizie ndaj qëllimit të BE-së për të reduktuar varësinë energjetike nga Rusia, duke argumentuar se nisma thjesht përfshin ndryshimin e lidhjeve me një të drejtë të njeriut që shkel diktaturën, të përfshirë në një luftë të paligjshme, me një tjetër.

Azerbajxhani ka tërhequr prej kohësh dënimin ndërkombëtar për armiqësinë e tij ndaj zërave kundërshtues, me kufizime të rrepta mbi liritë e medias, burgosje rutinë të kritikëve të shtetit dhe raporte të përsëritura të torturave të përdorura kundër të burgosurve.

“Presidenti ka pushtet absolut të pakontrolluar në marrjen e të gjitha vendimeve,” shpjegon Giorgi Gogia, drejtor i asociuar i divizionit të Human Rights Watch për Evropën dhe Azinë Qendrore.

“Është një situatë ku kritikët shpesh janë në shënjestër të akuzave false penale ose administrative dhe ku shoqëria civile dhe media luftojnë për të mbijetuar.”

Ndërsa marrëdhëniet BE-Azerbajxhan janë ngrohur në mes të luftës në Ukrainë, ekspertët besojnë se mungesa e vullnetit për të shfrytëzuar interesat e Azerbajxhanit në tregjet evropiane përfaqëson një mundësi të humbur për të pakësuar abuzime të tilla nën regjimin e Aliyevit.

“Lidhjet më të ngushta duhet patjetër të lidhen me kushtet e përmirësimit konkret të të drejtave në vend,” thotë Gogia. "Fatkeqësisht, ne thjesht nuk e shohim në këtë fazë."

A ishte e gjitha vetëm një mesazh?

Është gjithashtu çështja e luftës së gjatë të Azerbajxhanit me Armeninë fqinje për statusin e Nagorno-Karabakh, një rajon i shkëputur etnikisht armen brenda Azerbajxhanit, të cilët vitet e fundit kanë qenë mes përplasjeve të dhunshme, vdekjeprurëse.

Sipas Richard Giragosian, drejtor i Qendrës së Studimeve Rajonale në Armeni, ngurrimi i dukshëm i BE-së për të faktorizuar konfliktin në kushtet e çdo marrëveshjeje energjetike “ka tendencë të justifikojë fitoren e Azerbajxhanit autoritar mbi demokracinë që po lufton në Armeni”.

Nëse projekti Kablloja e Detit të Zi ka ndonjë perspektivë reale për sukses do të varet kryesisht nga rezultatet e një studimi të ardhshëm fizibiliteti, që pritet të publikohet në fillim të vitit 2024./ CNA.al