By Edmond Laçi/ A museum of Albanian industry, 8 thousand kilometers away

2023-06-08 13:01:00, Kulturë CNA

Today in Albania there is no chance to find traces of the Metallurgical Combine of Elbasan, the Autotractor Factory, NSHRAK or dozens and dozens of other factories, plants and combines whose names I do not remember, in every corner of Albania. Within a few years they were used for scrap, leaving neither a mark nor a mole. Asleep in the memory of those thousands and thousands of people who started work and retired with them, the metal giants wake up from time to time only in old Albanian films.

But located somewhere around 8 thousand meters away, in the capital of the Chinese province of Liaoning, Shenyang, where the Industrial Museum of China is located, I unwittingly went back in time, as if I were in Albania of those years.

Hundreds and hundreds of lathes, presses, milling machines, tools and machinery, most of them from the 1960s and 1970s, are housed in what was once Asia's largest foundry, "Anshan Iron and Steel Group". of Iron and Steel) and today China's largest industrial museum.

The Ciceronian beauty who accompanies us through the museum pavilions has no idea that her workplace resembles a piece of Albania before the 90s. She was not yet born when half of my class at the "Partizani" gymnasium worked several hours a week with metal and learned from the age of 14 how to work with a lathe that had come from China. While more than half of Albania worked in the industries created with the help of China, such as steel, chemical fertilizers, glass, copper, paper factories, plastics, coal mining materials, oil, light industry machinery, textile or of construction.

It was the time when Chinese ships traveled under the Albanian flag and when, with 100 billion yuan in aid and about another 10 billion in loans, Albania was the largest recipient of foreign aid per resident in the world from China. Even more than 6 thousand Chinese specialists came to Albania at that time for the commissioning of these industrial equipment and machines.

And as I walk through the 60,000 square meters of the museum, another of its pavilions "returns" me to Albania. But this time it takes me to the Block. It is precisely in a special part dedicated to the history of automobiles that I stop longer when I look at the flag vehicle of China, a VIP series from the "Red Flag", one of which came to Tirana in the 60s as a gift for Enver Hoxha.

Perhaps no one knows, but in the Industrial Museum of China, there are 2 of the 6 automobiles used by him throughout his life. Because in addition to the "Flag" there is also a "Gaz 69" 4×4 on display, a Soviet production with a name and which was used by Hoxha for mountain roads.

It seems paradoxical, but my visit to Shenyang was not planned for lathes and milling machines, but... for robots. Therefore, a visit to the China Industry Museum would be the easiest "turbulence". "Siasun Robot & Automation Co., Ltd" is one of the largest robotics manufacturers in China, but also in the world. Before entering the robotics facility, I was told that just a few months ago, Siasun had been visited by the Chinese president, Xi Jinping.

Shkakun e kuptova sapo hyra në sallën e pritjes ku ishin ekspozuar arritjet kryesore të kompanisë: Siasun ka një ekip kërkim-zhvillimi dhe inovacioni prej më shumë se 4 mijë talentesh; ka përfunduar më shumë se 800 projekte kombëtare të rëndësishme kërkimore-shkencore dhe teknologjike dhe ka më shumë se 1.300 patenta shpikjesh; ka shkruar më shumë se 100 "iniciativa të industrisë" në historinë e zhvillimit të robotëve kinezë; ka filiale dhe qendra rajonale në Korenë e Jugut, Singapor, Tajlandë, Malajzi, Gjermani dhe vende të tjera; eksporton në më shumë se 40 vende e rajone anembanë botës, ofron shërbime të përmirësimit industrial për më shumë se 4 mijë kompani ndërkombëtare; robotët e saj përdoren nga BMW, Nissan, Ford, General Motors, Sandisk etj., etj.

Megjithatë Siasun-i nga brenda është tjetër gjë. Ne mbërrijmë aty gjatë orarit të pushimit dhe fushat e basketbollit në oborrin e kompanisë janë plot e përplot. Por vetëm pas pak minutash ata lojtarë të shkujdesur do të kthehen në gjeni që shpikin robotët më të zhvilluar të globit. Një kolegu im më thotë se është i çuditur nga modestia e tyre, pa e ditur ndoshta se shkencëtarët nuk janë nga ata që krenohen me shpikjen e një dite më parë dhe se deri në suksesin e ri, quhet se nuk kanë bërë ende asgjë.

Unë natyrisht nuk marr vesh nga robotët, sidomos nga ato industrialë. Megjithatë, disa prej tyre janë vërtet të mahnitshëm dhe shumë lehtë të kuptueshëm. Njëri prej tyre është “roboti gjarpër”, një kryevepër e mendjes njerëzore. Një pajisje që ecën dhe rrotullohet sikurse trupi i një gjarpri, me “sy”, “gjuhë”, por ky edhe me “duar” të forta, 3 metra i gjatë, e prodhuar për të hyrë dhe punuar në mënyrë të pavarur në mjedise të rrezikshme dhe të pamundura nga njeriu, p.sh. brenda reaktorëve bërthamorë ose në brendësi të rezervuarëve të karburanteve të avionëve, për të zbuluar dhe hequr papastërtitë dhe mbetjet e rrezikshme.

Por gjenitë që prodhojnë këto robotë nuk rriten në bahçe. Pak kilometra më larg, po në Shenyang, është ndërtuar Parku Ndërkombëtar i Softuerëve. Në fillim më ngjan me një qendër rezidenciale, me kopshte, lulishte e shatërvanë magjepës, por edhe njësi tregtare, bare, supermarkete e palestra. Drejtori i parkut, një zotëri burrë, më tregon se vetëm në pjesën aktuale të parkut punojnë 40 mijë persona, të gjithë nën moshën 30 vjeç.

Ndërkohë që shumë shpejt përfundon edhe pjesa tjetër e parkut, ku do të “strehohen” edhe plot 60 mijë krijues e shkencëtarë të rinj të tjerë. D.m.th plot 100 mijë mendje, në një një mjedis që ngjan me një hotel me 5 yje. Me shaka i them kolegëve të mi, se po të kisha një punë këtu, nuk do kthehesha fare në shtëpi. Dhe në fakt u vonova edhe pa qenë në punë, duke biseduar e duke luajtur pingpong në një palestër si dhomë pritjeje me disa miq të rinj.

Duket sërish paradoksale, por në Shenyang, dikur qendra e industrisë së rëndë kineze, sot shkëlqejnë, jo vetëm shpikja, por edhe prodhimi e përdorimi i robotëve. Pikërisht në kryeqytetin e Liaoningut ndodhet edhe iFactory e BMW -së, të cilin na duhet treçerek ore për ta shëtitur rretheqark me makinë. Ndërmarrja e përbashkët kino-gjermane mes BMW-së dhe grupit Brilliance sot është një ndër stabilimentet më të mëdha të prodhimit të automjeteve në botë, me rreth 1 milion në vit, një pjesë e mirë e të cilave 100 % elektrike. Përveç nivelit të lartë të digjitalizimit, me mbi 100 aplikacione të inteligjencës artificiale, aty është ndërtuar edhe Lydia Plant, fabrika e parë për prodhimin e baterive "me cikël të mbyllur", ku rikuperohen, ripërdoren përbërësit e baterive të përdorura dhe prodhohen të reja.

Edhe energjia vjen 100% nga burime të rinovueshme, pjesërisht nga një impiant fotovoltaik që prodhon aq energji elektrike në vit sa mjaftojnë për 9 mijë shtëpi. Një sipërfaqe tjetër prej 120 mijë metrash katrorë e përdorur si park diellor është në ndërtim e sipër, ku vlera e biodiversitetit kultivohet përmes zonave të gjelbra me kopshte, liqene artificiale, 11 mijë pemë dhe bimë të ujitura nga një sistem i zgjuar i rikuperimit të ujit të shiut. Llogarit të bashkosh çuditë gjermane dhe kineze bashkë…

Stabilimenti gjigant shërben edhe si atraksion turistik, pasi një pjesë e saj lejohet edhe për vizitorët. Shumë autobusë me turistë mbajnë radhën në hyrje, duke pritur orarin e vizitës së prenotuar ditë më parë. Në pjesën që na u lejua të shikojmë dhe të bëjmë foto, punonin 2.000 punëtorë, por vetëm 100 prej tyre ishin si ne, prej mishi dhe gjaku, sepse të tjerët ishin robotët e prodhuar po në Shenyang. Unë jo se jam ndonjë tifoz i madh makinash, por kjo markë për mua ka një kuptim tjetër.

Pikërisht një BMW më kishte shpëtuar jetën duke u gdhirë viti i ri 1998, pas një aksidenti të rëndë të ndodhur në Durrës. Edhe pse u rrotulluam 3-4 herë pas daljes nga rruga për shkak të shiut, unë, por edhe miqtë e mi që ndodheshim në të njëjtën makinë, deputeti i PD-së Edi Paloka, ish-këshilltari i kryeministrave Nano e Meta, Dritan Kaba dhe arbitri ndërkombëtar i futbollit, Albano Janku, shpëtuam pas asnjë gërvishtje. Prandaj bëj një foto vetëm për vetëm me shasinë e mrekullueshme të kësaj makine…

Shenyang është një destinacion kryesor për turistët vendas dhe të huaj që kërkojnë të eksplorojnë kulturën dhe peizazhin e Kinës Verilindore. Qyteti me mbi 8 milionë banorë mirëpriti 94.13 milionë vizita turistike vendase në vitin pandemik të 2022-shit, ndërsa vetëm në tremujorin e parë të këtij viti, regjistroi 26.61 milionë turistë, duke siguruar 3.82 miliardë dollarë, ose 99 për qind më shumë se një vit më parë. Banorët e Shenyangut krenohen me historinë e tyre të pasur që përfshin 110 mijë vite aktiviteti njerëzor, 7.200 histori fisnore njerëzore, 2.300 ndërtim qyteti, ndërsa dikur ka qenë edhe kryeqytet kombëtar.

Por shumë shpejt ato me siguri do të krenohen me robotët, që tashmë bashkëjetojnë dhe “merren vesh” për bukuri me njerëzit e këtij qyteti. Në metronë e Shenyangut tashmë ka ekrane të mëdha sa një bojë njeriu, të cilat identifikojnë udhëtarin nga fytyra: mjafton vetëm kaq sepse çdo gjë më pas kryehet automatikisht që nga hapja e dyerve deri te pagesa e biletës. Ndërsa në një palestër, pasi më mbështollën me disa mikroçipe me ftuan të bëj disa lëvizje para një ekrani dhe pas pak çastesh, në telefon më erdhën të gjitha “gjynahet” e trupit tim dhe stërvitjet që duhej të bëja për rikuperimin e tyre. Ndërkohë në një lokal të famshëm hot pot-i brenda qendrës tregtare k11, edhe porosia më erdhi me kamerier robot...

There were many days between robots. So the time had come for a little "humanity". I took a bicycle and started to walk in the inner streets of the Olympic Park, where only the lights of the downtown buildings came from the city, painting with all the colors the surface of the sea-like water of the Hunhe River. And I forgot until recently, thinking that even the robots themselves would want to relax there. Maybe that's why they chose Shenyang. (CRI)/ CNA.al