LEXO PA REKLAMA!

SHKARKO APP

App Store
Google Play

E fundit!

x

How is it possible that there is no press freedom in Albania?!

2022-11-22 15:55:00, Opinione Lutfi Dervishi
How is it possible that there is no press freedom in Albania?!
Illustrative photo

This question seems rhetorical if you refer to the TV shows where the government becomes a jele from morning to evening, from Monday to Monday (with a short break, on the weekend) and from one station to another.

How is it possible that Albania suffers a decline in the ranking of freedom of the press, at a time when not only the government is a shooting range, but there are no journalists killed, no journalists injured, no journalists in prison or under the protection of the police?

"Për të mësuar se kush sundon mbi ju, thjesht zbuloni se kë nuk ju lejohet të kritikoni."- kjo thënie që i atribuohet gabim Volterit, nuk vlen për rastin e Shqipërisë. Njeriu që supozohet se kontrollon gjithçka është Kryeministri.

Po si është e mundur të përkeqësohet liria e shtypit kur për Kryeministrin në 10 fjalë, 8 janë kritike, 1 është neutrale dhe një fyerje?

Ja fusin kot zërat kritikë  në Shqipëri dhe raportet ndërkombëtare apo ka diçka që nuk shkon në paradoksin që qeveria shahet nga mëngjesi në darkë dhe gazetarët ankohen për liri media.

E vërteta, ashtu si mësalla në këtë rast ka dy faqe. Sa i përket debatit, opinionit, llafeve dhe kafeve- qeveria e ka humbur betejën. Madje është (vetë)dorëzuar. Nuk para shkon në debate televizive prej…ditës kur ka ardhur në pushtet. Debati bëhet me “bedel”. Opinionistë/analistë/komentatorë që mbrojnë kauzën e qeverisë (që janë në minorancë dhe duhen vlerësuar për guximin) dhe kritikët dhe shpotitësit e qeverisë në anën tjetër.

Përgjithësisht në debate mbizotëron kultura e kacafytjes, toni i lartë, mungesa e argumentit, (ndonjëherë) mungesa e logjikës dhe mungesa e fakteve. Debati nuk bëhet mbi fakte dhe argumenta, por rrjedh në hullinë që ka hapur pyetja: “Po ju si e mendoni këtë punë?”

Në debate përgjithësisht janë komentatorë të sprovuar dhe ka shumë pak gazetarë . Për fat të keq edhe gazetarët kur ftohen dëshirojnë të paraqiten si komentatorë. Mbarojnë dy orë debat dhe pyetja e Konicës: “Po çfarë doli nga kjo?”, nuk merr përgjigje lehtë.

Në një rast të pangjashëm me asnjë vend tjetër, çdo natë në prime time, në kohën më të çmuar televizive, nuk sheh më filma, programe argëtuese, sport, dokumentarë, por vetëm “debate”.

Debatet mund të duken të njëjta, të ftuarit mund të jenë të njëjtë, temat mund të jenë të njëjta, “argumentat” mund të jenë të njëjta- por gjithësesi në këto debate sheh njerëz realë, njerëz të bindur ose në “rol”, njerëz që marrin përgjegjësi për atë që thonë në publik.

Por liria për të folur, liria për të kritikuar, liria për të sharë dhe për të fyer është një anë dhe liria e medias është një gjë krejt tjetër.

Testi i vërtetë i gazetarisë dhe lirisë së shtypit nuk janë “debatet”, por gazetaria kritike/hulumtuese. Këtu qeveria sa vjen dhe shtrëngon rrjedhjen dhe kontrollin e informacionit dhe për më tepër i bën vetë lajmet.

Si është e mundur që në stacione të ndryshme televizive lajmet i ngjajnë “deleve që i qeth një bari?”. Janë lajme të prodhuara nga pushteti.

Gazetarët nuk e kanë më monopolin e prodhimit të lajmeve. Lajme sot prodhon kushdo që ka dëshirë dhe të paktën një celular në dorë. Problemi është se këto lajme të prodhuara nga pushteti- nuk kanë etiketë. Publiku nuk e di se pas këtyre lajmeve propagandë - nuk janë gazetarët. (Rasti më flagrant janë zgjedhjet. Ngjarja më e rëndësishme për një vend nuk raportohet nga media, por nga partitë politike.)

Për  të bërë gazetari të mirë duhen njerëz, duhen kohë dhe fakte/dokumenta.

Në shtator të 2014 u miratua një ligj shumë i mirë për të drejtën e informimit të publikut me dokumenta zyrtare. Por zbatimi i tij ka ardhur duke u përkeqësuar.

Për të patur liri shtypi, nuk mjafton vetëm që qeveria të jetë më transparente dhe të zbatojë ligjin, nuk mjafton as vullneti politik i mirë. Liria e medias është ajo liri që i lejon gazetarit të shkruajë dhe të publikojë artikuj që ai i gjykon se janë me interes për publikun- pa menduar se po prek interesat e pushtetit apo edhe të pronarit.

Kur vlerësohet liria e medias së një vendi merren në konsideratë dhjetëra parametra- që nga legjislacioni, sjellja e autoriteteve, tregu mediatik, tregu i reklamave, shpërndarja e reklamave, transmetuesi publik, qasja në informacion, interneti, mediat sociale, qasja në profesion, (autor)censura, kushtet e punës, siguria, kontratat, cilësia e produktit gazetaresk, pavarësia editoriale, pronësia e medias, transparenca mbi pronësinë e medias, mbështetja që gëzon media nga aktorët e tjerë… gjyqësori etj etj.

Po të matej liria e medias me pyetjen: A ka debate kritike ndaj qeverisë, Shqipëria merr 10 me yll. Sikundër nëse pyetja do të ishte: A kanë akses gazetarët te informacioni dhe te zyrtarët, nota do të ishte katër me hatër.

Freedom of expression (and here I believe we deserve maximum credit) is what we hear from commentators and debaters from January to December (with a short break in August) But freedom of the media (this derivative of freedom of expression) means that the journalist receive, process and distribute information without barriers, without restrictions, without (self) censorship, without control...

Therefore, the one who says that he has freedom of expression, is not only right, but also full of arguments and facts. However, it does not take many facts and arguments to show that the freedom of the media is limited, compromised and undermined.

Lajmet e fundit nga